Italië betaalt historisch gezien lage prijzen voor Nederlands aardgas. In de
jaren ’60 van de vorige eeuw bood minister van Buitenlandse Zaken Joseph
Luns op aandringen van de Navo de Italianen goedkoop aardgas aan. Dat moest
helpen om Rome buiten de invloedssfeer van Moskou te houden. Italië stond op
het punt grootschalig gas van de Sovjet-Unie te kopen.

Sinds de jaren ’80 is Nederland bezig de prijzen op te trekken. De Nederlandse
gasexporteur GasTerra claimt dat de Italiaanse oliemaatschappij Eni, die het
gas afneemt, "minstens euro 1mrd" extra moet betalen voor het aardgas dat
sinds 2005 is gekocht. Italië wil juist een lagere prijs bedingen. Dat
bevestigen verschillende bronnen.

Nederland levert circa 10 miljard m3 gas per jaar aan Italië.

Zwijgplicht
Betrokken partijen weigeren commentaar over het geëscaleerde conflict. "De
arbitrage is niet openbaar", zegt een woordvoerder van GasTerra. "Wij zijn
juridisch gehouden te zwijgen."

Italië is niet het enige land dat door Nederland wordt aangepakt.
Gasleveranciers hebben door de zeer beweeglijke olie- en gasprijzen de
afgelopen jaren voortdurend discussie over de prijzen in
langetermijncontracten. Nederland had de afgelopen jaren conflicten met
Duitsland en Frankrijk.

Frankrijk liet het niet op arbitrage aankomen en ging door de knieën. Het
Duitse EON Ruhrgas startte wel een arbitrageprocedure, maar die werd in 2008
geschikt, volgens bronnen "in gunstige zin" voor GasTerra. Naar verluidt
houdt de afboeking van euro 2,2 mrd van EON in 2008 op 'energiederivaten' en
'financiële investeringen' mede verband met de hogere kosten voor Nederlands
gas.

Heronderhandelingen
Langlopende gascontracten bevatten doorgaans een 'heronderhandelingsclausule'.
Als de marktprijzen buiten een vastgestelde bandbreedte komen, kan de
contractprijs aangepast worden. Om de drie jaar kan er opnieuw onderhandeld
worden. Dat was in 2005 en 2008. Doordat de olieprijs, en daaraan gekoppeld
de gasprijs, in die jaren op een hoog niveau lag, meent GasTerra dat Eni bij
moet betalen. Ook zou de waarde van gas hoger liggen omdat bij de
verbranding ervan relatief weinig CO2 vrijkomt.

"Het kan gebeuren dat partijen het tijdens de driejaarlijkse heronderhandeling
oneens zijn over bepaalde contractuele zaken", zegt een woordvoerder van
GasTerra. "In dit geval kan er een arbitrageprocedure gestart worden."

"GasTerra houdt scherp in de gaten wat het Nederlandse aardgas in het
buitenland oplevert", zegt een bron. "Eni is wederverkoper van Nederlands
gas in Italië. Als die het voor meer geld weet te verkopen, heeft GasTerra
een contractuele claim op een deel van de meerwaarde."

Italië eist juist een lagere prijs, omdat de gasprijs het afgelopen jaar weer
is gedaald.

Regeringsniveau
De zaak loopt volgens bronnen "hoog op" en zou op regeringsniveau besproken
worden. Binnen nu en twee maanden wordt een principebesluit verwacht "over
de grondslagen waarop de prijs vanaf 2005 wordt aangepast".

Zowel GasTerra als Eni staat onder overheidsinvloed. GasTerra is voor 50% in
handen van de Staat, de rest wordt gehouden door Shell en ExxonMobil. De
Italiaanse staat is voor 30% eigenaar van Eni, waarin het tevens een 'gouden
aandeel' heeft, dat recht geeft op een veto bij belangrijke besluiten.

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl